Առաջադրող՝ Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան
Առաջադրող՝ Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան
Աստղիկ Փեփոյան
ՀԱԱՀ Սննդագիտության և կենսատեխնոլոգիաների գիտահետազոտական ինստիտուտի Սննդի անվտանգության և կենսատեխնոլոգիայի, և, Կենդանական ծագման հումքի և մթերքի վերամշակման տեխնոլոգիայի բաժնի վարիչ
10/2021 – 10/2026
«Կլիմայի փոփոխության հարմարվողականության միջոցառումներ» անվանակարգ
Ծրագրի նկարագրություն
«Գյուղատնտեսական կենսատեխնոլոգիաներ՝ ջերմային սթրեսի կարգավորումը ձկների և ընտանի թռչունների մոտ» գիտական ծրագրի նպատակն է մշակել գիտակիրառական հիմքեր ջերմային սթրեսի նկատմամբ ընտանի թռչունների (մասնավորապես հավերի) և ձկների (Սևանի իշխանի ենթատեսակներ) դիմադրողականությունը բարձրացնելու համար։ Ծրագիրը հնարավորություն է տալիս՝
Գնահատել ձկան և հավերի հարմարվողականությունը ջերմային սթրեսին՝ գիտական, նաև՝ տնտեսապես մատչելի մեթոդների/մոտեցումների կիրառմամբ
Մշակել ձկնարտադրության և թռչնաբուծության արտադրողականության բարձրացման մոտեցումներ
Գնահատել ձկան/հավերի համար նախատեսվող կերերի արդյունավետությունը ջերմային սթրեսի պայմաններում
Հետագայում առաջարկել նաև սննդային և կերային հավելումներ՝ մարդու և կենդանիների ջերմադիմադրողականությունը բարձրացնելու նպատակով
Առաջարկել ջրերի որակի գնահատման նոր չափորոշիչ
Արդյունքներ
Մինչ 2024թ․ հուլիսը ստացվել են կիրառական բնույթի հետևյալ արդյունքները՝
Առաջարկ․ ISO 9308-1:2014 չափորոշիչներում փոփոխություն մտցնելու մասին։ Տպագրվել է հոդված, տրվել է հարցազրույց /Linda Stewart; https://www.the-microbiologist.com/news/water-quality-standards-should-be-reviewed-to-reflect-amr-threat/787.article
Առաջարկ․ Ձկան պրոբիոտիկների ընտրման վերաբերյալ /տես․ https://www.mdpi.com/2076-2607/11/3/595/
Առաջարկվել է հավերի ջերմակայունությունը բնութագրող թեստ /տես․ https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0034528824001243?via%3Dihub /
Ձկան/հավի կերերի՝ այդ օրգանիզմների ջերմակայունության վրա ազդեցությունը գնահատելու թեստ /տես․ https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0034528824001243?via%3Dihub /
Գիտական հոդվածներ՝
1. A.Z. Pepoyan, A.M. Manvelyan, M.H. Balayan, N.H. Harutyunyan, V.V. Tsaturyan, H. Batikyan, A.B. Bren, V. Chistyakov, R. Weeks, M.L. Chikindas. Tetracycline resistance of Escherichia coli isolated from water, human stool and fish gills from the Lake Sevan basin. Letters in Applied Microbiology, 2023, DOI: 10.1093/lambio/ovad021
2. Mirzabekyan S, Harutyunyan N, Manvelyan A, Malkhasyan L, Balayan M, Miralimova S, Chikindas ML, Chistyakov V, Pepoyan A. Fish Probiotics: Cell Surface Properties of Fish Intestinal Lactobacilli and Escherichia coli. Microorganisms. 2023; 11(3):595. https://doi.org/10.3390/microorganisms11030595
3. A. Pepoyan, M. Mikayelyan, H. Grigoryan, L. Stepanyan, S. Mirzabekyan, L. Malkhasyan, N. Harutyunyan, A. Manvelyan, M. Balayan. Challenges for heat stress: Intestinal culturable bacteria of Lohmann Brown chickens. Research in Veterinary Science. 2024. 172, 105258, https://doi.org/10.1016/j.rvsc.2024.105258; ISSN 0034-5288
Կլիմայական
ազդեցություն
Աճող աբիոտիկ սթրեսների պայմաններում անհրաժեշտություն է առաջանում նաև ուսումնասիրելու նոր էկոլոգիական պայմաններ, զարգացնելու ջրային և ցամաքային գյուղատնտեսական նշանակությամբ կենդանիների ցեղատեսակների սթրեսակայունության բարձրացման մոտեցումներ: Ջերմային սթրեսը առանձնանում է որպես հիմնական աբիոտիկ գործոն, որն ազդում է օրգանիզմների, մասնավորապես, ձկան և թռչունների հարմարվողականության մեխանիզմների վրա՝ փոփոխության ենթարկելով օրգանիզմների աղիքային միկրոբիոմի բարդ կառուցվածքը, ինչը, ինչպես վկայում են նախագծի շրջանակներում իրականացված հետազոտությունները, ջրային և ցամաքային կենդանիների համար ունի մի շարք առանձնահատկություններ։
Համաձայն ներկայացվող նախագծի հետազոտությունների՝ կլիմատիկ փոփոխություններն ազդում են «փոխազդող» էկոհամակարգերի վրա՝ հիմք հանդիսանալով նաև «միջնորդ» միկրոօրգանիզմների քանակա-որակական փոփոխությունների։
Գենդերային
բաղադրիչ
Բացի ծրագրի ղեկավարից՝ նախագծում ընդգրկված է 8 մասնակից՝ 5 կին և 3 տղամարդ
Մասշտաբայնություն/
կրկնօրինակելիություն
Իրականացված խնդիրների, գիտափորձերի, փորձացուցադրությունների վերաբերյալ իրազեկվել/իրազեկվում է ինչպես ՀՀ հեռուստատեսությամբ, այնպես էլ միջազգային և տեղական լրատվամիջոցներով։
Ա․ Փեփոյանի ղեկավարությամբ ՀՀ-ում 2022-2023թթ կազմակերպվել են միջազգային գիտական կլոր սեղաններ, սեմինարներ՝ նաև ոլորտի արտասահմանյան ճանաչված մասնագետների մասնակցությամբ։
Փորձնական արդյունքները ենթարկվել են վիճակագրական մշակումների՝ տվյալները վերլուծվել են Mann-Whitney's U թեստի և Student's t-թեստի միջոցով և վիճակագրորեն հավաստի են /P<0․001/, և կրկնօրինակման հնարավորությամբ։
Ծրագիրը գիտական է, մրցույթին ներկայացվող արդյունքները, տպագրվել են/կշարունակվեն տպագրվել միջազգային բարձր վարկանիշ ունեցող, գիտական գրախոսվող ամսագրերում, ինչն ապահովում է ստացված արդյունքների վիճակագրական հավաստելիությունն ու փորձերի կրկնօրինակման հնարավորությունը
Կոնտակտային տվյալներ՝
Ծրագրի իրականացման վայր՝
ք․ Երևան
Համագործակցություն՝
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության Բարձրագույն կրթության և գիտության կոմիտեի, Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան, ԱՄՆ Ռութգերսի համալսարան